Các loại cà phê Arabica thuần chủng và lai tạo

Arabica là 1 trong 2 giống cà phê được ưa chuộng sử dụng nhất trên toàn cầu (Giống cà phê còn lại là Robusta). Từ thế kỷ thứ 17, Arabica đã phát triển và lan rộng ra toàn cầu với hàng chục các chủng loại khác nhau. Ngoài 2 giống Typica và Bourbon thuần chủng, ngày nay các nhà lai tạo đã lai rất nhiều giống Arabica từ cây mẹ. Ở bài viết này hãy cùng DAIGAN tìm hiểu các loại cà phê Arabica thuần chủng và lai tạo nhé.

Các loại cà phê Arabica thuần chủng

Typica và Bourbon là 2 giống cà phê Arabica thuần chủng, xuất hiện khá sớm vào khoảng thế kỷ thứ 17, 18. Đây là 2 giống Arabica làm tiền đề cơ bản cho sự lai tạo các giống đời F1 sau này. Vì là giống thuần chủng nên nó mang đến 90% đặc điểm của giống Arabica mẹ. Đặc biệt chính là khả năng thích nghi kém, đòi hỏi điều kiện nuôi trồng khắc nghiệt, khả năng chịu đựng sâu bệnh thấp, cho sản lượng không cao hàng năm.

Nhưng 2 giống cà phê này lại được coi là thước đo tiêu chuẩn của hương vị các loại cà phê Arabica và các loại cà phê khác trên thế giới. Dưới đây là vòng phát triển của Typica và Bourbon:

Typica: Typica có một hành trình trải dài khắp Châu Á. Hạt giống Arabica được người Hà Lan du nhập vào Ấn Độ, sau đó từ Ấn Độ du nhập vào đảo Java của Indonesia. Vì vậy giống Typica còn có tên gọi khác là Arabica hay Indio. Sau đó Typica được nghiên cứu và phát triển rộng tại Châu  u và Châu Mỹ nhờ vào sự phát triển của các con đường thương mại.

Bourbon: Bourbon được lấy tên theo một hòn đảo mà giống Arabira lần đầu được đưa đến từ Yemen. Sau đó những giống cây Bourbon thông qua Brazil phát triển khắp các lục địa thuộc châu Mỹ từ năm 1850. 

Đặc điểm của 2 loại cà phê Typica và Bourbon

Typica

Typica được coi là thước đo chuẩn vị của các loại cà phê trên thế giới, giống Arabica này có hương vị thiên về vị chua của táo, cùng với đó là độ ngọt béo và chút đắng ở hậu vị. Typica có vị đắng khá ít so với các loại cà phê khác nên nó được phần lớn người dùng ưa thích. Tuy nhiên Typica lại có nhiều bất lợi về việc nuôi trồng. Giống cây cà phê này đòi hỏi phải được nuôi trồng trong điều kiện thích hợp, đảm bảo chính xác về đất, độ ẩm, lượng mưa, thời tiết, … mới có thể cho ra sản lượng như ý. Cùng với đó là khả năng chịu đựng sâu bệnh kém, dễ bị thiệt hại về mặt nuôi trồng.

Bourbon

Cũng giống như Typica, Bourbon là một giống thuần chủng của Arabica. Đây là giống cà phê mang ý nghĩa lớn về mặt văn hóa và di truyền các chủng loại cà phê trên thế giới. Bourbon có đặc điểm hình thái và sinh học giống Typica đến 90%. Đều khó có thể nuôi trồng và khả năng chịu đựng sâu bệnh rất kém. Nhưng bù lại, hương vị của Bourbon khi thưởng thức rất đặc biệt. Nó là sự hòa quyện của nhiều loại hương vị ngọt béo, chua thanh, đắng khác nhau như: mạch nha, vanilla, lê, táo, tuyết tùng, gỗ sồi, caramel.

Một số giống Arabica lai tạo phổ biến

Các loại cà phê Arabica lai tạo (không thuần chủng) là các loại cà phê mang một số đặc điểm di truyền từ một số giống cà phê khác. Chủ yếu sẽ mang đặc điểm của Robusta hoặc các giống cà phê Introgressed (cà phê được lai cận giới hay còn gọi là lai cận tính). Có 2 giống cà phê Arabica lai tạo chính là Catimor và Sarchimor.

Sự hình thành của Catimor và Sarchimor

Vào năm 1920 có 2 loại Coffea là Arabica và Canephora được trồng tại Đông Timor đã kết hợp sinh sản hữu tính và cho ra đời Timor Hybrid -  một loại cà phê mới ngày nay. Timor Hybrid chứa đặc tính di truyền của Robusta  vì vậy nó có khả năng chống lại bệnh rỉ sét ở lá cà phê. Từ đó, các nhà lai tạo đã bắt đầu nghiên cứu Timor Hybrid và bắt đầu lai tạo nhiều giống của Timor với các giống cây cà phê khác để tạo ra các giống cà phê có năng suất cao hơn. Tiêu biểu như Caturra và Villa Sarchi (một loại cà phê Arabica lùn)

Catimor và Sarchimor là kết quả của việc lai tạo nói trên. 2 giống cà phê này là kết quả của phép lai Timor Hybrid x Caturra, và Timor Hybrid x Villa Sarchi và được coi là 2 nhóm cà phê chính của Arabica lai chéo. Đây là 2 nhóm cà phê di truyền từ nhiều giông khác nhau có cùng chung một nguồn gốc từ Arabica cây mẹ.

Đặc điểm của cà phê Arabica không thuần chủng

Các loại cà phê Arabica lai tạo không thuần chủng sẽ không thể đảm bảo chất lượng mùi vị và hương thơm đặc sắc, quyến rũ như các giống Arabica thuần chủng (Typica, Bourbon). Nhưng nó lại được nuôi trồng và phát triển nhiều hơn bởi khả năng thích ứng với điều kiện trồng, điều kiện thời tiết. Đồng thời có khả năng chịu đựng sâu bệnh tốt và mang đặc tính chống bệnh gỉ sét ở lá của Robusta. 

Các loại cà phê Arabica từ thuần chủng đến lai tạo đều mang các đặc điểm từ gốc cây mẹ. Tuy rằng khác nhau về hương vị và khả năng phát triển, nhưng các giống cây này đều mang ý nghĩa về mặt văn hóa của giống cây trồng. Mỗi một loại cà phê Arabica đều đáng để thưởng thức.